De Stichting Volksopera Nederland, gezeteld in Amsterdam en opgericht 29-12-2012, heeft ten doel: het verbinden van bewonersgroepen, het verbeteren van het leefklimaat in volkswijken, probleem- en/of achterstandswijken en het stimuleren van de liefde voor (opera-)kunst.
De stichting tracht haar doel te verwezenlijken door het organiseren van volksopera’s: muziekdrama gezongen in het Nederlands door inwoners van de wijk, begeleid door professionals, gebaseerd op een speciaal voor de wijk geschreven libretto, gebruikmakend van hoogtepunten uit drie eeuwen operageschiedenis. Dit libretto en de liedteksten vertellen samen een waar operaverhaal gebaseerd op heden en verleden van de wijk.
Behaalde resultaten
2012 - Floradorp
In 2012 vond het eerste project plaats, de Volksopera Floradorp (een opera in het Nederlands op bekende operamelodieën gezongen door bewoners van de ‘witte’ arbeiders-/probleemwijk Floradorp in Amsterdam-Noord). Dit gebeurde onder auspicieën van de bedenker van de Volksopera, initiator en algemeen coördinator René van ’t Erve, die, zelf woonachtig in Floradorp, met zijn plan in 2011 de Betere Buurtprijs van woningcorporatie Ymere gewonnen had.
Deelnemers uit de wijk: 50. Er waren twee voorstellingen in juni 2012 op het veld van het jaarlijkse Oudjaarsvuur voor telkens rond de 700 mensen publiek -waarvan een deel op zelfmeegebrachte klapstoeltjes zoals in vroeger tijden. René van ’t Erve -van beroep documentairemaker (research/scenario/regie)- maakte over de totstandkoming van deze opera de documentaire 'Opera in de Rimboe’ die het in 2013 op het Nederlands Filmfestival NFF in Utrecht tot genomineerde voor Beste Debutantenfilm zou schoppen. De film werd in 2013 nationaal uitgezonden door de NTR in NTR Podium op NED2. In 2014 volgde hiervoor een nominatie TV Beeld Beste Documentaire. De live-registratie van de Volksopera Floradorp was met Kerst 2012 als feelgood-Christmas-movie al uitgezonden door RTV NH.
2013 - Tuindorp Oostzaan
Door het grote succes onder bewoners en media van de Volksopera Floradorp werd Van ’t Erve eind 2012 benaderd door stadsdeel Amsterdam-Noord en woningbouwcorporatie Ymere om een tweede Volksopera te organiseren voor de aan de voormalige scheepswerf NDSM in Amsterdam-Noord gelieërde arbeiderswijk Tuindorp Oostzaan. Voor de realisatie daarvan werd in december 2012 de stichting Volksopera Nederland opgericht. Deelnemers Volksopera Tuindorp Oostzaan uit de wijk zelf: 75. Twee voorstellingen in juni 2013 voor 900 man publiek op het Zonneplein. Uit de resten van het speciaal uit buurtbewoners samengestelde Volksoperakoor Tuindorp Oostzaan zou later het nieuwe wijkkoor ‘Het Aubadekoor’ ontstaan.
2014 - Ondiep Utrecht
In 2014 volgde de Volksopera Ondiep, een buurtopera volgens hetzelfde concept maar dan voor en door de Utrechtse krachtwijk, Vogelaarwijk, probleem- en volkswijk Ondiep in Utrecht Noordwest. Directe aanleiding hiervoor was interesse van de NTR om een 3-delige tv-documentaireserie over de Volksopera te maken. Dit resulteerde, voorafgaand aan de uitvoeringen van de Volksopera Ondiep in juni 2014, in de tv-serie ‘Leve de Volksopera!’ op NED2 waarin het wel en wee van verschillende deelnemers gevolgd werd, gepresenteerd door operaster met maatschappelijk hart Tania Kross. Deelnemers uit de wijk Ondiep: 90. Twee voorstellingen voor 1000 man publiek. Het wereldbefaamde Groot Omroepkoor verleende haar medewerking aan de première van de Volksopera Ondiep door het ‘Dies Irae’ uit het Requiem van Verdi te zingen. Na de opera ontstond uit het uit buurtbewoners samengestelde Volksoperakoor Ondiep het nieuwe wijkkoor ‘De Ondiepse Kanaries’.
2015 - Klarendal - Arnhem
Eind 2014 werd de stichting Volksopera Nederland benaderd door het KAB Posttheater te Arnhem. Zij wilden het initiatief nemen tot een Volksopera Klarendal: een buurtopera volgens wederom dezelfde uitgangspunten, ditmaal in de Arnhemse kracht- , Vogelaar- en volkswijk Klarendal. Doel: 100 deelnemers uit de wijk. Verwacht: drie voorstellingen voor minimaal 1000 man publiek in juni 2015. Helaas is deze opera wegens ontoereikende financieën niet van de grond gekomen, ondanks de reeds gehouden audities met 70 Klarendalse zangers en zangeressen. Eind 2014 was de Volksopera verschenen in een bundel van de Open Society Foundation als een van de best practises op het gebied van sociale cohesie in Europese steden. De stichting Volksopera Nederland werd daarnaast meer en meer benaderd door gemeentes in het land om voorlichting te geven over het concept van de Volksopera, zoals door de gemeente Amsterdam, Rotary-afdelingen, het VSB Fonds en diverse andere gemeenten, zoals bv eind 2014 door de gemeente Amersfoort en het gehele culturele veld aldaar voor het Cultuursymposium ‘Get your act together, waarom moelijk doen als het samen kan?’ tijdens de inspiratiesessie ‘Samen met bewoners’.
2016 - Van der Pek
In 2016 was de Volksopera weer terug in Amsterdam-Noord. Ditmaal was het de beurt aan de Van der Pekbuurt, een probleemwijk (en ook weer ex-‘Vogelaar- cq Krachtwijk’) dichtbij de pont aan het IJ naar de centrale stad. De Van der Pekbuurt was veel in het nieuws als het nieuwste voorbeeld van ‘gentrification’, het in hoog tempo veranderen van oude volkswijken door een nieuwe, kapitaalkrachtiger bevolking. En het stadsdeelbestuur zag in de Volksopera een goed middel om de verhuizing van de Mospleinmarkt naar de Van der Pekstraat feestelijk te begeleiden. Deelnemers uit de wijk: 90. Uitvoeringen -voor de eerste maal 3 stuks, 2 avondvoorstellingen en 1 matinee- vonden plaats in juni 2016 op het Lupineplein voor telkens 1000 man publiek. Het NTR-tv-programma ‘Landinwaarts’ met presentator Dieuwertje Blok besteedde meermaals aandacht aan de Volksopera Van der Pek.
2018 - Vogelbuurt
In 2017/2018 volgde de vierde Volksopera in Amsterdam-Noord: de Volksopera Vogelbuurt voor bewoners van de Vogelbuurt zelf, de IJpleinbuurt en het kleine Vogeldorp dat in 1918 gebouwd werd en dus haar 100-jarig jubileum vierde. Thema’s waren: de opkomst van de zware industrie aan het IJ en het dramatische verdwijnen ervan 100 jaar later, het wegtrekken van de oorspronkelijke arbeidersbevolking, de magneetfunctie die de wijk daarna uitoefende op Amsterdammers met een laag sociaal-economisch profiel, het ten prooi vallen aan armoede en schuldenproblematiek (vastgelegd in 2016 in de bekroonde tv-serie ‘Schuldig’), het langzame opkrabbelen van de wijk door de komst van een nieuw type bewoners en het dreigende perspectief van een Goudkust aan het IJ op de plek van die oorspronkelijke industrie met evenveel nieuwe woningen als er oude zijn voor de armere bewoners aan de andere kant van de straat (de Meeuwenlaan). Dit alles overgoten met de komst van een brug over het IJ voor een betere aansluiting van het geïsoleerde Noord op de stad, een echo van de roep om een oeververbinding die ook al bijna 150 jaar terugvoerde.
Deelnemers uit de wijken: 100. Uitvoeringen (3 stuks weer) op het centraal gelegen Spreeuwenpark. Nationale tv-aandacht in het NOS Journaal van 20.00 uur (door Volksopera-deelnemer Dennis van den Burg, eigenaar dierenwinkel en tevens voorverkoopadres, in het nieuws doordat hij het jaar daarvoor een van de protagonisten in de bekroonde HUMAN tv-documentaireserie ‘Schuldig’ was). Regionaal/lokaal was er aandacht via AT5 en RTV NH.2020 - Volksoperette Jordaan
Eind 2019 startten de voorbereidingen voor een nieuw project: de Volksoperette Jordaan. Zelfde opzet maar nu gebaseerd op één bestaand muziekwerk: de knalfuif-operette Die Lustige Witwe van Frans Léhar. Voor de eerste maal het IJ over naar de Moeder Aller Volkswijken van Amsterdam. Bakermat, door de verkrotting en verpaupering van de Jordaan begin 20e eeuw, van een groot deel van de huidige bewoners van Amsterdam-Noord. Maar ook bakermat van het gentrification-proces -destijds, zo’n dertig jaar terug in de Jordaan, nog gewoon veryupping geheten. En in diezelfde Jordaan was alweer een nieuw fenomeen zichtbaar: de yup verdween er langzaam, huizenprijzen werden gecashed, gezinnen trokken weg naar randgemeenten en leegkomende plekken werden omgekat tot airbnb- en expatadressen, de resterende autochtone Jordanees nog minder het gevoel gevend z’n buren te kennen dan daarvoor. Ondanks hoopgevende samenwerkingen met Vereniging de Noorderspeeltuin op het Karthuizerplantsoen en Buurtvereniging Ons Genoegen uit de Elandsstraat moest de eerste Volksoperette begin 2020 helaas gecanceld worden wegens een ontoereikende financiële basis. Waarna de coronapandemie toesloeg.
Heden - Nieuwendam & Blauwe Zand
Tweede helft 2021 startten voorzichtig de voorbereidingen voor het 5e project in Amsterdam-Noord: de Volksopera Nieuwendam & Blauwe Zand. Uitvoeringen gepland in juli 2022. Directe aanleiding voor dit nieuwe project is de turbulente fase waarin Amsterdam-Noord beland is: enorme bouwwoede, grote aantallen nieuwe bewoners, huur die koop wordt, een tweedeling in de voormalige arbeiderswijken, protest van de oude Noorderling die zich niet gehoord voelt. Er was daarnaast de vaak geuite roep van Noorderlingen afgelopen jaren, ook in coronatijd, om een nieuw project, ditmaal in hún wijken. En in april 2021 verscheen in het Noordamsterdams Nieuwsblad een interview met Esther Lagendijk, oud-directeur Over Het IJ Festival en nu stadsdeelbestuurder met kunst en cultuur, jeugd, welzijn en zorg in haar portefeuille, over de culturele ambities van Noord, die de Volksopera ten voorbeeld stelde: ‘Ik heb zelf altijd gewerkt vanuit een band met de locatie, en ook tussen cultuur met welzijn. Dat blijf ik doen in Noord; er moet een volwaardig professioneel cultureel aanbod gecreeërd worden dat ook bijdraagt aan de sociale cohesie. Een voorbeeld: de geliefde, door bewoners gedragen Volksopera.’